Ποιος είναι ο πραγματικός χρόνος εργασίας; Θεωρείται ως χρόνος εργασίας ο χρόνος προπαρασκευής του εργαζόμενου ;
H εργασιακή σχέση, κατά κανόνα, προϋποθέτει ενεργό ή θετική παροχή πνευματικής ή σωματικής ανθρώπινης δραστηριότητας για την επίτευξη κάποιου οικονομικού αποτελέσματος.
Εργασία με τη νομική έννοια του όρου είναι κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, ανεξαρτήτως του είδους της. Εμπίπτουν, συνεπώς, στην έννοιά της όχι μόνο οι φανερές ανθρώπινες ενέργειες, αλλά και οι περιπτώσεις καλυμμένης ανθρώπινης θετικής ενέργειας, όπως είναι η προετοιμασία για την ανάληψη εργασίας ή ακόμα και η σκόπιμη ακινησία όταν γενικότερα συντρέχει περιορισμός του ελεύθερου χρόνου για τις ανάγκες ενός άλλου.
Σύμφωνα με το άρθρο 2 του Π.Δ 88/1999, χρόνο εργασίας αποτελεί κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος ευρίσκεται στην εργασία, στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τη δραστηριότητα ή τα καθήκοντά του, σύμφωνα με τις ισχύουσες ρυθμίσεις, για κάθε κατηγορία εργαζομένων.
Κατά το άρθρο 14 του Π.Δ 27.6/1932 , όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 6 του Ν.Δ 3789/1957, ως ώρες εργασίας θεωρούνται οι πραγματικές, μη συμπεριλαμβανομένων των διακοπών ή διαλειμμάτων εργασίας.
Στον χώρο που αφορά τους μισθωτούς των καταστημάτων, εφαρμογή έχουν οι διατάξεις του άρθρου 1 του Ν.Δ 1037/71, όπως τροποποιήθηκαν μεταγενέστερα σύμφωνα με τις οποίες η διάρκεια εργασίας ορίζεται από την έναρξη μέχρι το πέρας της εργασίας. Στον χρόνο αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται οι διακοπές , τα διαλείμματα , ο χρόνος ανάπαυσης καθώς και ο χρόνος μετάβασης του εργαζόμενου στον τόπο εργασίας, ασχέτως αν παρέχονται από τον εργοδότη μεταφορικά μέσα, εκτός αντίθετης συμφωνίας.
Γενικότερα
Σύμφωνα με τα καιρούς νομολογηθέντα, στην διάρκεια του ωραρίου (χρόνος εργασίας) δεν συμπεριλαμβάνονται:
-ο χρόνος μεταβάσεως στην εργασία και επιστροφής από αυτήν ( εκτός αντίθετης συμφωνίας),
- οι διακοπές και τα διαλείμματα εργασίας.
- Ο χρόνος προπαρασκευής για την εργασία (π.χ αλλαγή ενδυμασίας, την περιβολή ειδικής στολής, το πλύσιμο, ο χρόνος φαγητού κ.λ.π).
Ως προς τον χρόνο όμως προπαρασκευής του εργαζόμενου , της παρουσίας και παραμονής του στον τόπο εργασίας πριν ή μετά το δηλωθέν ωράριο εργασίας του, θα πρέπει να γίνουν οι κάτωθι διευκρινήσεις:
Υπάρχει παροχή εξαρτημένης εργασίας και θεωρείται ως χρόνος εργασίας όταν δεσμεύεται η ελευθερία του μισθωτού, με την υποχρέωσή του να παραμένει στον καθοριζόμενο από τον εργοδότη τόπο και χρόνο(π.χ προσέλευση και παραμονή στον τόπο της επιχείρησης) για να είναι έτοιμος προς παροχή της εργασίας του.
Σε πολλές περιπτώσεις ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση να προσέρχεται νωρίτερα από το προκαθορισμένο ωράριο προκειμένου να προετοιμαστεί για την εργασία του, σε χρόνο που προκαθορίζει ο εργοδότης με ρητή εντολή καθώς ο ίδιος κρίνει ότι θα προετοιμαστεί ο εργαζόμενος καλύτερα για την ανάληψη εργασίας ,θα λάβει τις κατάλληλες εντολές , οδηγίες ή θα πρέπει να ασχοληθεί με τις καθοριζόμενες διαδικασίες που απαιτούνται για την ανάληψη εργασίας, χωρίς το χρονικό διάστημα αυτό να δηλώνεται ως ωράριο εργασίας στην δήλωση του χρόνου εργασίας στο ηλεκτρονικό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
Σύμφωνα με τη νομολογία των Δικαστηρίων ως χρόνος παροχής εργασίας θεωρείται και ο χρόνος που διατίθεται από τους μισθωτούς για να λάβουν οδηγίες σχετικά με την εργασία που θα εκτελέσουν ή για την φροντίδα προς αναπλήρωση εκείνων που δεν προσήλθαν στην εργασία τους (ΑΠ 255/1977).
Τούτο συμβαίνει συχνά με εγκύκλιους, εντολές , οδηγίες ή με διατάξεις εσωτερικών κανονισμών εργασίας , σύμφωνα με τις οποίες ο εργαζόμενος υποχρεούται να προσέρχεται στον τόπο εργασίας νωρίτερα από το ωράριό του (π.χ μισή ώρα πριν την έναρξη του ωραρίου) ή αντίστοιχα να αποχωρεί αργότερα από τον τόπο εργασίας.
Ο χρόνος όμως παραμονής του μισθωτού στον εργασιακό χώρο νωρίτερα από τον καθορισμένο χρόνο αναλήψεως εργασίας όταν υπάρχει σχετική υποχρέωση του μισθωτού και η προσέλευση γίνεται προς εξυπηρέτηση του εργοδότη, θεωρείται ως χρόνος εργασίας, καθόσον ο εργαζόμενος είναι στη διάθεση του εργοδότη και έχει περιορίσει την προσωπική του ελευθερία σύμφωνα με τα ανωτέρω, προς όφελος του εργοδότη. Ο χρόνος αυτός βαρύνει τον εργοδότη και πρέπει να δηλώνεται ως ωράριο εργασίας στο ηλεκτρονικό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ.
Ομοίως ο χρόνος παραμονής και προπαρασκευής των εργαζομένων κατά την αποχώρησή τους από την εργασία(δηλωθέν ωράριο λήξης εργασίας) κατόπιν εντολής του εργοδότη (π.χ τακτοποίηση μηχανημάτων, τακτοποίηση χώρου εργασίας, καθαριότητα χώρου , τακτοποίηση ταμείου, κλείσιμο εγκαταστάσεων κ.α ) αποτελεί χρόνο εργασίας.
Επίσης αποτελεί χρόνο εργασίας , ο χρόνος που διατίθεται από τον εργαζόμενο μετά τη λήξη της εργασίας, κατά τον οποίο ο εργαζόμενος παραμένει στον τόπο εργασίας και οφείλει να συλλέγει τα εργαλεία και να τα μεταφέρει σε ορισμένο τόπο (ΑΠ 779/1989).
Οι παραπάνω αναφερόμενες περιπτώσεις που αφορούν τον χρόνο παραμονής στον τόπο εργασίας και προπαρασκευής του εργαζόμενου για την ανάληψη ή την αποχώρηση από την εργασία του, εμπίπτουν στους ορισμούς του άρθρου 2 του Π.Δ 88/1999, καθώς περιορίζεται η προσωπική ελευθερία του εργαζόμενου προς όφελος του εργοδότη (παραμένει στη διάθεση του εργοδότη του) , συνεπώς αποτελούν χρόνο εργασίας ο οποίος θα πρέπει αμείβεται και να δηλώνεται στο ηλεκτρονικό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ .
Βασίλης Τραϊανόπουλος
Ειδικός Επιθεωρητής Εργασίας
